Rzeczownik, przymiotnik - Español

Rodzaj męski i żeński

W języku hiszpańskim istnieją dwa rodzaje rzeczownika, męski i żeński. Nie ma rzeczowników rodzaju nijakiego. Trzeba jednak pamiętać, że rodzaj rzeczownika często różni się w języku polskim i hiszpańskim, np.

la cama (łóżko)
la iglesia (kościół)
el amor (miłość)
el árbol (drzewo)

W większości przypadków rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -a, natomiast męskiego zakończone są na -o lub spółgłoską. Istnieje jednak grupa wyjątków, m.in. el día (dzień), el problema (problem), el idioma (język obcy), la mano (ręka), la foto (zdjęcie), la modelo (modelka).

Warto pamiętać, że jeśli rzeczownik rodzaju żeńskiego rozpoczyna się samogłoską a- lub ha-, to rodzajnik określony, którego użyjemy w liczbie pojedynczej to el, np. el alma (dusza), el harina (mąka), el arte (sztuka). W liczbie mnogiej użyjemy już rodzajnika określonego las, np. las almas (dusze), las artes (sztuki) czy las armas (siły zbrojne).

Aby utworzyć rodzaj żeński rzeczownika, wystarczy:

- zamienić końcówkę -o na -a, np.

el amigo – la amiga (przyjaciel – przyjaciółka)
el gato – la gata (kot – kotka)
el sueco – la sueca (Szwed – Szwedka)

- dodać -a do formy męskiej rzeczowników kończących się na spółgłoskę, np.

el profesor – la profesora (nauczyciel – nauczycielka)
el dios – la diosa (bóg – bogini)
el español – la española (Hiszpan – Hiszpanka)
el león – la leona (lew – lwica)

Istnieje, oczywiście, kilka wyjątków, np.

el actor – la actriz (aktor – aktorka)
el cantante – la cantante (piosenkarz – piosenkarka)
el rey – la reina (król – królowa)
el poeta – la poetisa (poeta – poetka)

Źródło

Liczba mnoga rzeczownika

Tworzenie liczby mnogiej polega jedynie na dodaniu końcówki -s do rzeczownika zakończonego w liczbie pojedynczej na samogłoskę lub końcówki -es do rzeczownika zakończonego na spółgłoskę:

la manzana – las manzanas (jabłko – jabłka)
el ejemplo – los ejemplos (przykład – przykłady)
el café – los cafés (kawa – kawy)
la flor – las flores (kwiat – kwiaty)
la mujer – las mujeres (kobieta – kobiety)
el lápiz – los lápices (ołówek – ołówki)
el avión – los aviones (samolot – samoloty)

Zdrobnienia

W języku hiszpańskim używa się bardzo dużo zdrobnień, nawet więcej niż w języku polskim. Tworzy się je dodając różnego rodzaju przyrostki, charakterystyczne dla danego regionu. Najpopularniejsze sufiksy to -ito/a oraz -illo/a:

casa – casita (dom – domek)
chica – chiquita (dziewczyna – dziewczynka)
pan – panecillo (chleb – chlebek)
café – cafecito (kawa – kawusia)

Formę żeńską przymiotnika tworzymy poprzez:
1. zamianę końcówki -o na -a, np.

caro (drogi) – cara (droga)

2. nie zmieniamy formy przymiotnika, gdy kończy się on na:

-a, np. agrícola (rolniczy lub rolnicza)
-e, np. amable (miły lub miła)
-i, np. marroquí (marokański lub marokańska)
-l, np. azul (niebieski lub niebieska)
-r, np. espectacular (spektakularny lub spektakularna)
-s, np. cortés (uprzejmy lub uprzejma)
-z, np. precoz (wczesny lub wczesna)

oraz w przypadku niektórych przymiotników zakończonych na -or:
exterior (zewnętrzny lub zewnętrzna).

3. dodanie samogłoski -a po końcówkach:

-or, np. cultivador (uprawiający) – cultivadora (uprawiająca)
-ón, np. comilón (żarłoczny) – comilona (żarłoczna)
-án, np. alemán (niemiecki) – alemana (niemiecka)
-in, np. pequeñin (malutki) – pequeñina (malutka)

oraz po przymiotnikach wyrażających narodowości zakończonych na spółgłoski:
francés (francuski) – francesa (francuska).

Wyjątki!
marrón (brązowy), menor (mniejszy), mayor (większy), peor (gorszy), mejor (lepszy) - te przymiotniki pozostają niezmienione w rodzaju żeńskim.

Liczbę mnogą przymiotników tworzy się tak samo jak liczbę mnogą rzeczowników, czyli poprzez dodanie końcówki -s lub -es (zarówno do rodzaju męskiego jak i żeńskiego).

caro (drogi) – caros (drogie), cara (droga) – caras (drogie)
azul (niebieski, niebieska) – azules (niebiescy, niebieskie)
polaco (polski) – polacos (polscy), polaca (polska) – polacas (polskie)

Źródło

W języku hiszpańskim przymiotnika zazwyczaj znajduje się za rzeczownikiem, np.

Tengo un gato negro. – Mam czarnego kota.
Dáme ese libro gordo, por favor. – Podaj mi, proszę, tę grubą książkę.

Często od pozycji przymiotnika w zdaniu zależy jego znaczenie. Przymiotnik stojący przed rzeczownikiem ma najczęściej znaczenie przenośne, a przymiotnik stojący po rzeczowniku ma znaczenie dosłowne, np.

- przymiotnik antiguo (stary)
casa antigua (stary, dawno zbudowany dom)
antigua casa (poprzedni dom, w którym kiedyś ktoś mieszkał)

- przymiotnik bueno (dobry)
días buenos (dobre dni)
buenos días (dzień dobry)

- przymiotnik grande (duży)
persona grande (duża, wysoka osoba)
gran persona (wspaniały człowiek)

W języku hiszpańskim jest wiele zwrotów i wyrażeń, w których z góry ustalona jest pozycja
przymiotnika i nie wolno jej zmieniać:

- formy stopnia najwyższego przymiotnika el mayor, el mejor, el menor, el peor występują zawsze przed rzeczownikiem, np.
el mayor edificio (największy budynek)
el menor problema (najmniejszy problem)

- w dwuczłonowych nazwach geograficznych przymiotniki takie jak alto (wysoki), bajo (niski) i grande (duży) występują przed rzeczownikami, np.
Alta Silesia (Górny Śląsk)
Gran Bretaña (Wielka Brytania)

- formy stopnia wyższego przymiotnika mayor i menor w niektórych wyrażeniach występują zawsze po rzeczowniku, np.
Estado Mayor (sztab generalny)
Osa Menor (Mała Niedźwiedzica)

- przymiotniki, które oznaczają przynależność (do gatunku, narodowości, itp.) oraz typ występują zawsze po rzeczowniku, np.
el País Vasco (Kraj Basków)
el sistema operativo (system operacyjny)

Źródło

Przymiotniki w języku hiszpańskim stopniuje się opisowo. W stopniu wyższym dodajemy przed przymiotnikiem más (bardziej) lub menos (mniej), np.

más rico - bogatszy
menos rico - mniej bogaty
más rápido - szybszy
menos simpático - mniej sympatyczny

W stopniu najwyższym natomiast, przed más lub menos dodamy rodzajnik określony la lub el.

el menos simpático - najmniej sympatyczny
el más rápido - najszybszy
la más rápida - najszybsza
la menos inteligente - najmniej inteligentna

Istnieje kilka przymiotników, które stopniują się nieregularnie. Są to przymiotniki
bueno (dobry), malo (zły), pequeño (mały) oraz grande (duży).

Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy
bueno / buena mejor el / la mejor
malo / mala peor el / la peor
pequeño / pequeña menor el / la menor
grande mayor el / la mayor


Oprócz stopnia najwyższego, występuje jeszcze tzw. stopień absolutny, który tworzy się dodając do przymiotnika końcówkę -ísimo, np.

riquísimo - bardzo bogaty
carísimo - bardzo drogi
rápidisimo - bardzo szybki
buenísimo - bardzo dobry

W przypadku przymiotnika rico (bogaty) nastąpiła zmiana pisowni, by zachować brzmienie.

Źródło