Czasy - Español

Czas przeszły dokonany złożony Pretérito Perfecto

W języku hiszpańskim czas przeszły Pretérito Perfecto tworzymy przez dodanie nieodmiennej formy Participio Pasado (imiesłowu czasu przeszłego) czasownika głównego do czasownika posiłkowego haber (mieć) odmienionego w czasie teraźniejszym Presente de Indicativo.

haber w Presente de Indicativo + Participio Pasado czasownika głównego = Pretérito Perfecto

haber/ participio
yo he trabajado, bebido, vivido
tú has trabajado, bebido, vivido
él, ella, usted ha trabajado, bebido, vivido
nosotros, nosotras hemos trabajado, bebido, vivido
vosotros, vosotras habéis trabajado, bebido, vivido
Ellos, ellas, Ustedes han trabajado, bebido, vivido


Zasady tworzenia formy Participio Pasado czasowników regularnych:
Aby utworzyć formę Participio Pasado, wystarczy do tematu czasownika dodać końcówkę -ado (dla czasowników I grupy, kończących się na –ar) lub końcówkę –ido (dla czasowników II i III grupy, kończących się na –er i -ir):

trabajar (pracować) - trabajado
beber (pić) - bebido
vivir (żyć) - vivido

Przykłady czasowników w języku hiszpańskim, które mają nieregularną formę Participio Pasado:

abrir (otwierać) – abierto
cubrir (przykrywać) – cubierto
decir (powiedzieć) – dicho
escribir (pisać) – escrito
hacer (robić) – hecho
imprimir (drukować) – impreso
morir (umierać) – muerto
poner (kłaść) – puesto
resolver (rozwiązywać) – resuelto
romper (łamać) – roto
ver (widzieć) – visto
volver (wracać) – vuelto

Użycie czasu przeszłego Pretérito Perfecto

- gdy skutek czynności przeszłej jest aktualny w momencie mówienia, ma wpływ na teraźniejszość:

Me he olvidado el paraguas y por eso ahora estoy mojado. - Zapomniałem parasola i dlatego teraz jestem mokry.

- w zdaniach bez okolicznika czasu oraz z siempre (zawsze) i nunca (nigdy):

Yo nunca he estado en Noruega. - Nigdy nie byłem w Norwegii.
Paco ha viajado mucho. - Paco dużo podróżował.

Typowe dla czasu przeszłego Pretérito Perfecto określniki czasu to:

hoy (dziś)
esta semana (w tym tygodniu)
este mes (w tym miesiącu)
este año (w tym roku)
hace poco (przed chwilą)
últimamente (ostatnio)
ya (już)
todavía no (jeszcze nie)
alguna vez (kiedykolwiek

Czas przeszły niedokonany Pretérito Imperfecto

1. Tworzenie czasu przeszłego Pretérito Imperfecto
Czas przeszły Pretérito Imperfecto w języku hiszpańskim tworzymy przez dodanie do tematu czasownika odpowiednich końcówek.
Wzór odmiany gramatycznej czasowników regularnych w czasie Pretérito Imperfecto

trabajar, beber, vivir
yo trabaj -aba, beb -ía ,viv -ía
tú trabaj -abas, beb -ías, viv -ías
él, ella, usted trabaj -aba, beb -ía ,viv -ía
nosotros, nosotras trabaj -ábamos, beb -íamos, viv -íamos
vosotros, vosotras trabaj -abais, beb -íais, viv -íais
Ellos, ellas, Ustedes trabaj -aban ,beb -ían ,viv -ían


Odmiana gramatyczna czasowników nieregularnych w czasie Pretérito Imperfecto
Czasowniki nieregularnie w tym czasie to ir (iść), ser (być) oraz ver (widzieć).

Ir- iść
yo iba
tú ibas
él, ella, usted iba
nosotros, nosotras íbamos
vosotros, vosotras ibais
Ellos, ellas, Ustedes iban


Ser - być
yo era
tú eras
él, ella, usted era
nosotros, nosotras éramos
vosotros, vosotras erais
Ellos, ellas, Ustedes eran



Ver - widzieć
yo veía
tú veías
él, ella, usted veía
nosotros, nosotras veíamos
vosotros, vosotras veíais
Ellos, ellas, Ustedes veían



2. Użycie czasu przeszłego Pretérito Imperfecto

- do opisów wydarzeń, osób, miejsc czy sytuacji, które miały miejsce w przeszłości:

Mi primera novia tenía los ojos azules, era una chica muy guapa. - Moja pierwsza dziewczyna miała niebieskie oczy i była bardzo ładna.

- gdy mówimy o czynności przeszłej, powtarzającej się cyklicznie lub zwyczajowej:

Flávio siempre fumaba después de comer. - Flavio zawsze palił po jedzeniu.

- jako tło dla innej czynności przeszłej:

Estaba viendo la tele cuando me llamaron. - Oglądałem telewizję, gdy do mnie zadzwonili.

- w części podrzędnej zdania, w którym w zdaniu głównym występuje czas przeszły Pretérito
Indefinido:

Cuando empecé la escuela, tenía 7 años. - Kiedy zaczęłam szkołę, miałam 7 lat.

- zastępujemy nim czas teraźniejszy w mowie zależnej :

Dijo que tenía mucho trabajo. - Powiedział, że ma dużo pracy.

- gdy mówimy o przyczynach sytuacji, która także miała miejsce w przeszłości:

Compré este bolso porque me gustaba mucho. - Kupiłam tę torebkę, ponieważ mi się podobała.

- w zdaniach kontrastujących przeszłość z teraźniejszością, np. z antes … ahora:

Los coches antes eran mucho más caros comparativamente que ahora. - Dawniej samochody były dużo droższe niż obecnie.

Czas przeszły prosty Pretérito Indefinido

Czas przeszły Pretérito Indefinido w języku hiszpańskim tworzymy przez dodanie do tematu czasownika odpowiednich końcówek.

Wzór odmiany gramatycznej czasowników regularnych w czasie Pretérito Indefinido

trabajar, beber, vivir
yo trabaj -é, beb -í, viv -í
tú trabaj -aste, beb -iste ,viv -iste
él, ella, usted trabaj -ó, beb -ió,viv -ió
nosotros, nosotras trabaj -amos, beb -imos, viv -imos
vosotros, vosotras trabaj -asteis, beb -isteis, viv -isteis
Ellos, ellas, Ustedes trabaj -aron, beb -ieron, viv -ieron



Końcówki dla II grupy czasowników (-er) i III grupy czasowników (-ir) są takie same!

W czasie Pretérito Indefinido wiele czasowników hiszpańskich odmienia się nieregularnie: zachodzi zmiana tematu, podczas gdy końcówki dodawane do tematu pozostają te same.

Odmiana wybranych czasowników nieregularnych w czasie Pretérito Indefinido

andar (iść)
anduve
anduviste
anduvo
anduvimos
anduvisteis
anduvieron

dar (dawać)
di
diste
dio
dimos
disteis
dieron

estar (być)
estuve
estuviste
estuvo
estuvimos
estuvisteis
estuvieron

hacer (robić)
hice
hiciste
hizo
hicimos
hicisteis
hicieron

leer (czytać)
lei
leiste
leyo
leimos
leisteis
leyeron

pedir (prosić)
pedi
pediste
pidio
pedimos
pedisteis
pidieron


Użycie czasu przeszłego Pretérito Indefinido
- wyraża czynność jednorazową, dokonaną:

Ayer comieron en un restaurante chino. - Wczoraj jedli w chińskiej restauracji.

- wyraża czynności i stany przeszłe, nieaktualne i zakończone w czasie mówienia:

Empecé la carrera en 1950. - Zacząłem studia w 1950 i teraz już nie studiuję.

- gdy występuje wyraźne określenie zakończenia czynności, jej limitu czasowego, np. w relacjach historycznych itp.:

Cristóbal Colón nació el año 1451 en Génova. - Krzysztof Kolumb urodził się w 1951 roku w Genui.

Typowe dla Pretérito Indefinido określniki czasu to:
ayer (wczoraj)
anteayer (przedwczoraj)
anoche (zeszłej nocy)
la semana pasada (w zeszłym tygodniu)
el mes pasado (w zeszłym miesiącu)
el año pasado (w zeszłym roku)
hace 2 años (dwa lata temu)
hace mucho tiempo (dawno temu)
el otro día (pewnego dnia)

Czas przyszły Futuro Imperfecto

1. Tworzenie czasu przyszłego Futuro Imperfecto

W języku hiszpańskim czas przyszły Futuro Imperfecto tworzymy porzez dodawanie do bezokolicznika odpowiedniej dla danej osoby końcówki. Końcówki są jednakowe dla wszystkich koniugacji. Innymi słowy, końcówki czasu przyszłego Futuro Imperfecto są takie same dla wszystkich grup czasowników:

compr –ar(kupować), com -er (jeść), viv –ir (żyć)
yo comprar-é, comer-é ,vivir-é
tú comprar-ás, comer-ás, vivir-ás
él, ella, usted comprar-á, comer-á ,vivir-á
nosotros, nosotras comprar-emos, comer-emos, vivir-emos
vosotros, vosotras comprar-éis, comer-éis, vivir-éis
Ellos, ellas, Ustedes comprar-án, comer-án, vivir-án


W czasie przyszłym Fututro Imperfecto czasowniki nieregularne przyjmują regularne końcówki do nieregularnych tematów.
Tematy wybranych czasowników nieregularnych wraz z ich odmianą w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu Futuro Imperfecto:

decir (mówić) – (dir-) diré
haber (być, znajdować się) – (hab-) habré
hacer (robić) – (har-) haré
poder (móc) – (podr-) podré
poner (kłaść, stawia) – (pondr-) pondré
querer (chcieć) – (querr-) querré
saber (wiedzieć) – (sabr-) sabré
salir (wychodzić) – (saldr-) saldré
tener (mieć) – (tendr-) tendré
venir (przychodzić) – (vendr-) zendr

2. Użycie czasu przyszłego Futuro Imperfecto

Czas Futuro Imperfecto w języku hiszpańskim wyraża:
- czynność przyszłą względem momentu mówienia:
Mañana no iré a la escuela. - Jutro nie pójdę do szkoły.

- przypuszczenie lub wątpliwość dotyczące teraźniejszości:
¿Por qué María no ha venido? - Tendrá mucho trabajo. - Dlaczego Maria nie przyszła? - Pewnie miała dużo pracy.